کاشت زعفران معمولا از نیمه خرداد، یعنی زمانی که دوره رکود بنه‌ها کامل می‌شود، آغاز شده و تا پایان شهریور ادامه دارد. یکی از پرسش‌های مهم کشاورزان در این دوره، زمان مناسب برای اولین آبیاری است. باید توجه داشت که در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد به هیچ عنوان نباید زمین زعفران آبیاری شود؛ زیرا این کار موجب بروز بیماری‌های قارچی، افزایش جمعیت کنه و حتی از بین رفتن بخشی از بنه‌ها خواهد شد. بهترین زمان آبیاری زعفران در بیشتر مناطق کشور مهرماه است. البته اگر کاشت در شهریور انجام شود، برخی کشاورزان برای استقرار سریع‌تر بنه و ایجاد سطح سبز بیشتر، بلافاصله آبیاری می‌کنند. در این حالت چون گیاه توانایی گلدهی بالایی ندارد، آبیاری زودهنگام آسیبی جدی ایجاد نخواهد کرد.
در ادامه مراحل آبیاری زعفران در طول سال و هر آنچه به آبیاری زعفران مربوط است را بررسی می‌کنیم.
دفعات آبیاری زعفران در ۵ مرحله
آبیاری زعفران در طول سال زراعی معمولا پنج مرتبه انجام می‌شود که شامل مراحل زیر است:
آبیاری اول (بار آب)
این آبیاری مهم‌ترین مرحله در چرخه زعفران است. معمولا در مهرماه انجام می‌شود و باعث بیدار شدن بنه‌ها و آغاز رشد می‌گردد. بار آب نقش کلیدی در گلدهی و تعیین عملکرد سالانه دارد. اگر دیرتر یا زودتر از موعد صورت گیرد، تعداد گل‌ها کاهش یافته و کیفیت محصول تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
آبیاری دوم (زاج آب)
بعد از پایان برداشت گل، زمین برای تغذیه بنه‌ها به آب نیاز دارد. آبیاری دوم در آذر یا دی ماه انجام می‌شود و سبب افزایش جذب عناصر غذایی و ذخیره‌سازی مواد در بنه برای سال بعد خواهد شد. این آبیاری بیشتر جنبه تقویتی دارد.
آبیاری سوم (کولش آب)
در دی یا بهمن، آبیاری سوم که به آن “کولش آب” گفته می‌شود انجام می‌گیرد. هدف اصلی این مرحله، کمک به رشد برگ‌ها و ادامه فعالیت فتوسنتزی گیاه است. اگر کولش آب به موقع انجام نشود، ضعف بنه‌ها و کاهش عملکرد سال آینده قطعی است.
آبیاری چهارم
این مرحله معمولا در اسفند یا اوایل فروردین صورت می‌گیرد. آبیاری چهارم موجب افزایش طول عمر برگ‌ها، ذخیره‌سازی بیشتر مواد غذایی و در نتیجه تقویت بنه‌ها می‌شود. همچنین شرایط مناسبی برای تشکیل بنه‌های دختری فراهم می‌آورد.
آبیاری پنجم (زرد آب)
آخرین آبیاری در اردیبهشت و پیش از زرد شدن کامل برگ‌ها انجام می‌شود. به همین دلیل به آن “زرد آب” می‌گویند. این مرحله نقش مهمی در کامل شدن رشد بنه‌ها و آماده‌سازی آن‌ها برای ورود به دوره خواب دارد. اگر زرد آب حذف شود، عملکرد بنه در سال آینده کاهش خواهد یافت.
اهمیت آبیاری اول زعفران چیست؟
بار آب تعیین کننده ترین آبیاری در کل چرخه زعفران است. این مرحله:
- موجب آغاز فعالیت بنه‌ها و رشد ریشه‌ها می‌شود.
- شرایط را برای گلدهی هماهنگ و یکنواخت فراهم می‌کند.
- میزان عملکرد و تعداد گل‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در واقع اگر آبیاری اول به‌درستی انجام نشود، حتی بهترین مدیریت زراعی در مراحل بعدی نیز نمی‌تواند افت عملکرد را جبران کند.
چه کودهایی برای آبیاری اول زعفران نیاز است؟
همزمان با بار آب می‌توان از کودهای مختلف برای تقویت بنه‌ها استفاده کرد. برخی از مهم‌ترین کودهای توصیه‌شده عبارتند از:
- کودهای فسفره مانند سوپر فسفات برای افزایش ریشه‌زایی.
- کود پتاسه برای بهبود کیفیت گل و افزایش مقاومت گیاه.
- کودهای آلی و دامی پوسیده برای بهبود بافت خاک و تأمین مواد غذایی پایدار.
- کودهای میکرو (عناصر ریزمغذی) مانند روی و آهن برای رشد بهتر برگ‌ها.
مصرف کود در این مرحله باید متعادل باشد؛ استفاده بیش از حد یا کمتر از نیاز می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.
عوارض آبیاری غیراصولی زعفران
آبیاری غیراصولی، چه به صورت زودهنگام و چه دیرهنگام، آسیب‌های زیادی به مزرعه وارد می‌کند. مهم‌ترین مشکلات عبارتند از:
- افزایش بیماری‌ها و آفات به ویژه قارچ‌ها و کنه زعفران.
- کاهش کیفیت و کمیت گل‌ها به دلیل رشد نامناسب بنه.
- از بین رفتن بخشی از بنه‌ها در اثر پوسیدگی یا خفگی ریشه‌ها.
- کاهش طول عمر مزرعه و نیاز به جابجایی زودهنگام زمین.
بنابراین مدیریت صحیح زمان و مقدار آب، کلید اصلی موفقیت در کشت زعفران است.
سخن پایانی
آبیاری در کشت زعفران، یکی از اصلی‌ترین عواملی است که می‌تواند تفاوت چشمگیری در عملکرد نهایی ایجاد کند. به ویژه آبیاری اول یا بار آب که نقش تعیین‌کننده در آغاز رشد و گلدهی دارد. اگر این مرحله به‌درستی و در زمان مناسب انجام شود، کیفیت و کمیت محصول افزایش خواهد یافت. در کنار آن، انتخاب نوع و مقدار مناسب کود نیز اهمیت زیادی دارد و نباید نادیده گرفته شود. از سوی دیگر، آبیاری غیراصولی می‌تواند خسارت‌های سنگینی به مزرعه وارد کند و حتی بنه‌ها را از بین ببرد.
بنابراین توصیه می‌شود کشاورزان با رعایت تقویم آبیاری و مشورت با کارشناسان کشاورزی، بهترین بهره‌وری را از زمین زعفران خود به دست آورند.
دیدگاهتان را بنویسید