کشت زعفران در زمین دیم یکی از هوشمندانه ترین روش های بهره برداری از زمین های کم آب و نشان دهنده سازگاری فوق العاده گیاه زعفران با اقلیم های خاص است. برخلاف تصور رایج، زعفران لزوما به کشت آبی وابسته نیست و در بسیاری از مناطق ایران می توان آن را با تکیه بر بارندگی های فصلی پرورش داد. این روش کشت نه تنها در هزینه های آبیاری صرفه جویی می کند، بلکه می تواند منجر به تولید محصولی با کیفیت بسیار مطلوب شود. در این محتوا به صورت گام به گام و کاربردی، کشت زعفران در زمین دیم را بررسی خواهیم کرد.
پیش‌نیازها و ملزومات کشت دیم زعفران
پیش از هر اقدامی، اطمینان از فراهم بودن شرایط اولیه برای موفقیت در کشت دیم ضروری است. این شرایط عبارتند از:
شرایط آب و هوایی مناسب
زعفران گیاهی نیمه گرمسیری است و در برابر سرما و گرمای شدید مقاومت بالایی دارد، به طوری که می تواند دمای منفی ۴۰ درجه زمستان و مثبت ۴۰ درجه تابستان را تحمل کند. با این حال، برای کشت دیم، مناطقی مناسب هستند که زمستان های نسبتا سرد و همراه با بارندگی های مناسب داشته باشند. بارندگی های پاییز و زمستان باید بتواند نیاز رطوبتی پیاز را در دوره رشد که از پاییز آغاز می شود و تا بهار ادامه دارد، تامین کند. از سوی دیگر، تابستان های منطقه باید خشک باشد، زیرا رطوبت بالا در تابستان می تواند موجب پوسیدگی پیازها شود.
ویژگی های خاک مناسب
از آنجا که پیاز زعفران قرار است بین ۷ تا ۱۰ سال در زمین باقی بماند، کیفیت خاک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
- نوع خاک: خاک لومی شنیبهترین انتخاب برای کشت زعفران است. این خاک از ترکیب تقریبا مساوی شن، ماسه و خاک رس تشکیل شده و از نظر زهکشی و نگهداری رطوبت در تعادل مناسبی قرار دارد.
- اسیدیته خاک: بهترین pH برای خاک بین ۶.۵ تا ۷.۵ است.
- آماده سازی زمین: زمین مورد نظر باید در پاییز یا زمستان قبل از کشت، به عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر شخم زده شود. سپس با کودهای طبیعی مانندکود گاوی پوسیده تقویت گردد. یک دستور العمل کلی برای کوددهی در هزار متر زمین، استفاده از ۴ تن کود گاوی پوسیده به همراه ۲۵ کیلوگرم سولفات پتاسیم، ۵۰ کیلوگرم گوگرد بنتونیت‌دار و ۲۵ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل است که پس از مخلوط کردن با خاک، زمین را باید مسطح کرد.
زمان بندی کشت
بهترین زمان برای کاشت پیازهای زعفران از اواسط خرداد ماه تا اواسط مهر ماه است. ضروری است که کاشت پیش از شروع بارندگی های پاییزی به اتمام برسد. تیر و مرداد ماه به عنوان مناسب ترین زمان شناخته می شوند، چرا که هم پیازها فرصت کافی برای ریشه زایی قبل از زمستان دارند و هم قیمت پیازها در بازار معمولا مناسب تر است.
مراحل اجرایی کشت زعفران دیم
پس از آماده سازی زمین، نوبت به اجرای عملیات کشت می رسد.
انتخاب و تهیه پیاز مرغوب
در زمان خرید پیازچه زعفران به کیفیت آن دقت کنید که مهم ترین فاکتور در موفقیت شما خواهد بود.
- سایز پیاز: برای کشت در مقیاس بزرگ، استفاده ازپیازهای با سایز ریز تا متوسط (با وزن حدود ۵ گرم) به صرفه تر و کاربردی تر است. با این کار تعداد پیاز بیشتری در واحد سطح کشت می شود و با مدیریت صحیح، این پیازها در طول یک سال به وزن مطلوب (۱۰ تا ۱۵ گرم) خواهند رسید.
- سلامت پیاز: پیازها باید سالم، عاری از هرگونه علائم بیماری، قارچ یا کنه باشند. ضدعفونی پیازها قبل از کشت توصیه می شود.
- زمان انتقال به خاک: پیازها بلافاصله پس از خرید باید کشت شوند. ماندن پیازها در هوای آزاد و روی هم، باعث افزایش دما و کاهش قوه نامیه آن ها می گردد.
روش های کاشت پیاز در زمین دیم
برای کشت زعفران در زمین دیم، دو روش متداول وجود دارد:
- کشت کپه ای (چاله ای): در این روش، حفره هایی به عمق و عرض ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر در زمین ایجاد می شود. درون هر حفره، بین ۳ تا ۱۵ عدد پیاز قرار داده می شود. فاصله بین حفره ها ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر و فاصله بین ردیف ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. این روش برای زمین های با متراژ کمتر است.
- کشت آرمانی (ردیفی): این یک روش جدید و مکانیزه است که در آن پیازها در ردیف های منظم کشت می شوند. از مزایای این روش، کاهش دوره کشت از ۱۰ سال به ۷ سال و کاهش فرسایش خاک است. این روش برای کشت در مقیاس وسیع توصیه می شود.
عمق کاشت زعفران در زمین های دیم باید چقدر باشد؟
عمق مناسب برای کاشت پیازهای زعفران حدود ۲۰ سانتی متر است. کاشت کم عمق می تواند پیازها را در برابر سرما و یخبندان آسیب پذیر کند و کاشت بیش از حد عمق نیز خروج گل از خاک را با مشکل مواجه می سازد.
مدیریت و نگهداری از مزرعه دیم زعفران
پس از کشت، مدیریت مزرعه بسیار کم هزینه و کم زحمت خواهد بود، اما رعایت چند نکته حیاتی است.
نیاز آبی و آبیاری
در کشت دیم، بارندگی های فصلی مسئول تامین نیاز آبی گیاه هستند. زعفران در طول دوره رشد خود (از مهر تا اردیبهشت) به رطوبت نیاز دارد. در یک سال نرمال، بارش های پاییزه نیاز اولیه برای گلدهی را فراهم می کنند. با این حال، اگر در طول زمستان یا اوایل بهار با خشکی مواجه شدید، یک تا دو مرحله آبیاری سبک می تواند به پرورش پیازهای قوی تر و درشت تر کمک کند. نکته بسیار مهم این است که در فصل تابستان که پیاز در خواب است، باید از هرگونه آبیاری یا ورود رطوبت به مزرعه خودداری کرد، زیرا این امر باعث پوسیدگی پیازها می شود.
کنترل علف های هرز
مبارزه با علف های هرز در مزرعه زعفران ضروری است، چرا که علف های هرز با گیاه زعفران برای جذب آب و مواد مغذی رقابت می کنند. بهترین روش، وجین دستی یا مکانیکی در طول فصل رشد گیاه است.
کوددهی
اگرچه زمین در ابتدا کوددهی شده، اما تقویت خاک در سال های بعد می تواند به کیفیت و کمیت محصول کمک کند. پس از پایان گلدهی در آذر ماه، می توان از کود زاج آب (مخلوط سولفات پتاسیم و اوره) همراه با آبیاری دوم استفاده کرد. این کار به تقویت پیازها برای فصل رشد بعدی کمک می کند.
برداشت و فرآوری محصول
فصل گلدهی زعفران در پاییز است و اولین آبیاری (در صورت نیاز) در اواسط مهر ماه انجام می شود. گلها معمولا صبح زود و قبل از طلوع آفتاب باید چیده شوند. پس از چیدن گل ها، مرحله پَرکَنی یا جدا کردن کلاله های قرمز رنگ (همان زعفران) از گل انجام می شود. این کار باید با دقت و سرعت انجام شود تا از کاهش کیفیت محصول جلوگیری شود. خشک کردن صحیح کلاله ها در سایه یا با دستگاه های خشک‌کن استاندارد، آخرین مرحله برای داشتن محصولی باکیفیت و ماندگاری بالا است.
دیدگاهتان را بنویسید